Głównym powodem, dla którego sięgnąłem po tą pozycję jest fakt, że w styczniu 2014 r. nastąpi zmiana warty na stanowisku Prezesa Rezerwy Federalnej USA (FED). Posadę obejmie Janet Yellen, która zastąpi Bena Bernanke. Jaki to ma związek z książką? Otóż jeden z autorów, George Akerlof, to małżonek nowej Prezes FED. Przy okazji też ekonomista i na dodatek laureat nagrody imienia Alfreda Nobla, z dziedziny Ekonomii. Kierując się zasadą, że każdy człowiek jest średnią czterech osób, z którymi najczęściej przebywa uznałem, że poglądy małżonka Pani Yellen mogą mnie zainteresować, bo pozwolą z pewnym prawdopodobieństwem przewidzieć, jaką politykę przyjmie FED pod jej kierownictwem.
Autorami książki „Zwierzęce Instynkty” jest dwóch laureatów nagrody banku Szwecji, zwanego Noblem z Ekonomii, wspomniany już George Akerlof oraz Robert Schiller. Każdy z nich otrzymał nagrodę w innym roku i za inny wkład naukowy w ekonomię. Zawsze, gdy zasiadam do czytania książek takich autorów, mam obawy, że może się to skończyć tylko na dwa sposoby, albo nic nie zrozumiem, albo książka całkowicie wywróci mój dotychczasowy światopogląd. O dziwo po lekturze tej książki żądna z tych sytuacji nie wystąpiła.
Autorzy książki deklarują, że ich celem jest wprowadzenie nowego pojęcia: "zwierzęcy instynkt". Ma to być coś na wzór „niewidzialnej ręki rynku” wprowadzonej przez Adama Smitha. Smith swoim pojęciem gloryfikował wolny rynek, Akerlof i Shiller natomiast przez „zwierzęce instynkty” chcą pokazać, że wolny rynek też nie jest idealny. Jeżeli miałbym jednym zdaniem napisać, jaki najważniejszy wniosek płynie z tej książki, to bez wahania wskazałbym na tezę, że kapitalizm funkcjonuje prawidłowo dzięki regulacjom.
Książkę można podzielić na dwie zasadnicze części. W pierwszej autorzy tłumaczą czym właściwie są zwierzęce instynkty. Wskazują, że ich źródłem jest to, że rynek nie jest idealny, a ludzie nie zawsze podejmują decyzje racjonalnie. Taki stan rzeczy bierze się według autorów z poniższych czynników:
- zaufanie,
- uczciwość,
- korupcja i działanie w złej wierze,
- iluzja pieniądza,
- opowieści.
Do każdego czynnika przyporządkowane zostały różnego rodzaju ciekawe historie, odwołania, opowieści i badania naukowe, które mają za zadanie uwiarygodnić jego istotność. Jeżeli mam być szczery, to muszę przyznać, że połowa z tych czynników jest oczywista, a druga dość mało przekonująca. Na tym etapie lektury książki przez głowę przebiegła mi nawet myśl: „Za co oni otrzymali tego Nobla?”.
Moja wątpliwość została szybko rozwiana w drugiej części książki, w której Akerlof i Shiller odpowiadają na osiem ważnych pytań:
- Skąd się biorą kryzysy gospodarcze?
- Skąd bierze się władza banków centralnych nad gospodarką?
- Dlaczego niektórzy ludzie nie mogą znaleźć pracy?
- Dlaczego inflacja i bezrobocie na dłuższą metę są od siebie zależne?
- Dlaczego oszczędzanie na przyszłość nie zawsze jest dobrowolne?
- Dlaczego ceny instrumentów finansowych i inwestycje są tak ulotne?
- Skąd się biorą cykle na rynku nieruchomości?
- Dlaczego mniejszości są szczególnie ubogie?
Moim zdaniem największą wartością książki jest to, że autorzy odpowiadają właśnie na te najważniejsze dla światowych rynków i gospodarek pytania. Dzięki temu, że jednym z autorów jest małżonek przyszłej Prezes FED możemy domniemywać jak Rezerwa Federalna USA będzie reagować na różne wydarzenia na rynkach finansowych i w realnej gospodarce. Każdy inwestor powinien obowiązkowo przeczytać odpowiedzi na pytania od 1 do 5, plus opcjonalnie 7. Z odpowiedzi na pytania 7 i 8 moim zdaniem właściwie nic nie wynika. Chyba, że na kimś robią wrażenie stwierdzenia, że giełda jest zmienna i nie zawsze skutecznie dyskontuje przyszłość, ale też nie można powiedzieć, że jest nieracjonalna.
Warto natomiast podkreślić, że rewelacyjnie zostały zaprezentowane odpowiedzi na pytania od 1 do 3. Koniecznie należy przeczytać zwłaszcza odpowiedź dotyczącą kwestii wpływu na gospodarkę banków centralnych.
Czy warto sięgnąć po Zwierzęce instynkty?
Książka Zwierzęce Instynkty to zdecydowanie interesująca i wartościowa lektura. Być może ci, którzy oczekują, że po jej przeczytaniu doznają szoku, raczej się zawiodą. Z drugiej strony jeżeli ktoś ma racjonalne oczekiwania i interesuje go to jakie mogą być kolejne kroki nowej Prezes FED na pewno będzie usatysfakcjonowany. Bez wątpienia najmocniejszą stroną książki są rozdziały poświęcone kwestii banków centralnych i bezrobocia. Czyli temu co dla FED-u i pośrednio dla nas, inwestorów giełdowych, jest najważniejsze. Zwłaszcza, że książka została napisana przystępnym językiem i nie ma zbyt dużej objętości.
